- Strona Główna ::
- Systemy telefonii komórkowej »
- Źródła pola EM »
-
Oddziaływanie pola EM »
- Wielkości dozymetryczne i pochodne
- Oceny ekspozycji w polu stacji bazowych oraz terminali ruchomych
- Prawna ochrona zdrowia ludzi w polach elektromagnetycznych w Polsce
- Unormowania i regulacje prawne na świecie
- Narażenia powodowane przez stacje bazowe telefonii komórkowej
- Bezpieczne odległości od stacji bazowych
- Zbiór rad związany z bezpiecznym użytkowaniem terminali ruchomych
- Zakłócenia w pracy innych urządzeń elektrycznych powodowane
- Projektowanie stacji »
- Strona »
Energia niezbędna do wytrącenia elektronu z pojedynczego atomu, powoduja jonizacją cząstek wody, węgla, tlenu, czy wodoru, czyli głównych składników żywej materii, wynosi kilka elektronowoltów. W przypadku systemów telefonii komórkowej, jak i innych systemów radiokomunikacyjnych, pracujących poniżej częstotliwości 300 GHz, energia ta jest wiele tysięcy razy mniejsza. Dlatego pole elektromagnetyczne o częstotliwościach radiowych jest promieniowaniem niejonizujących, które przy ograniczonej intensywności nie powoduje jonizacji atomów, czyli nie powoduje wpływu na strukturą wiązań chemicznych poszczególnych tkanek i trwałego uszkodzenia materiału biologicznego, w tym cząstek DNA [Źródło].
Przeprowadzane badania nad negatywnym wpływem pola elektromagnetycznego na organizmy żywe rozróżniają dwa rodzaje niepożądanych efektów: efekt termiczny i efekt nietermiczny.
Efekty termiczne są skutkiem wnikania pola elektromagnetycznego w głąb organizmu żywego i zamiany jej w energię cieplną powodując lokalny wzrost temperatury poszczególnych tkanek. Dokładny przyrost ciepła ciała uzależniony jest od wielu czynników, m.in. częstotliwości, intensywności pola, rodzaju tkanek czy okresu ekspozycji. W wyniku eksperymentalnych badań ustalono, że przyrost energii absorbowanej SAR = 4 W/kg średnio dla całego organizmu przez około 6 minut lub SAR = 1 W/kg przez około godzinę może spowodować wzrost temperatury ciała co najwyżej o 1oC. Przykładowo dodatkowa energia cieplna (nawet 3-4 W/kg) może być spowodowana także wzmożonym wysiłkiem, czy wyższą temperaturą zewnętrzną, którą organizm ludzki, dzięki układowi termoregulacyjnemu, skutecznie w normalnych warunkach usuwa. Efektem ubocznym może być jedynie nadmierne pocenie się, zmiany akcji oddechowej i serca. Efekt termiczny powodowany przez pole elektromagnetyczne jest proporcjonalny do natężenia pola i gęstości strumienia, nieliniowo zaś zależy od częstotliwości.
Pochłanianie energii fali elektromagnetycznej i przekształcanie jej w ciepło w dużej mierze zależy od ilości wody. Od niej zależy bowiem dokładne wartości charakterystyki elektrycznej danej tkanki: jej oporność właściwa, przenikalność elektryczna i konduktywność, wchodzące w skład parametru SAR. Najbardziej podatne na przegrzanie są tkanki o słabej cyrkulacji krwi jak: gałka oczna, woreczek żółciowy, jądra, części układu pokarmowego. Znaczny wzrost temperatury powyżej tolerancji cieplnej tkanek może spowodować nieodwracalną koagulację białka.
W ramach badań Oftedal i wsp. 2000, przeprowadzonych na 12000 regularnych użytkownikach telefonów komórkowych w Szwecji i 5000 w Norwegii zaobserwowano, iż u odpowiednio 13% i 31% osób pojawił się przynajmniej jeden symptom: uczucie ciepła w okolicach ucha, ból głowy, zawroty głowy lub pieczenie skóry.
W ramach badań m.in. Koivisto i wsp. 2000 oraz Preece i wsp. 1999, stwierdzono wpływ pola elektromagnetycznego na funkcje poznawcze użytkowników terminali ruchomych. Z kolei badania 58 ochotników używających telefon komórkowy o SAR 0,16-0,84 W/kg w ramach doświadczeń Schmid i wsp. 2005 nie potwierdzono wpływu ekspozycji na reakcję prostą w stosunku do efektów badania niektórych użytkowników w ramach doświadczeń Eliyahu i wsp. 2006 [43].
Większość aktualnych koncepcji ochrony ludzi przez niejonizującym promieniowaniem elektromagnetycznym sprawdzają się jedynie w przypadku efektów termicznych. Ocena ryzyka ekspozycji w polach elektromagnetycznych o niskich natężeniach jest bardzo trudna. Mimo, iż od wielu lat efekty nietermiczne są przedmiotem badań, to do tej pory nie udało się określić dokładnych skutków ich negatywnego oddziaływania, w tym określenia dokładnych zależności między danymi efektami biologicznymi a intensywnością promieniowania.
Badania przeprowadzane są na różnych poziomach biologicznych, takich jak: in-vitro czy in-vivo. Te pierwsze przeprowadzane są na grupach komórek lub tkankach. Efekty oddziaływania pola elektromagnetycznego można zaobserwować na wyizolowanych grupach komórek, których jednak nie można porównywać z efektami pola na cały organizm, a to ze względu na inne mechanizmy regenerujące, kompensacyjne i adaptacyjne [Źródło]. Badania in-vivo oparte są na testach na zwierzętach laboratoryjnych, których doświadczenia w przypadku pól elektromagnetycznych nie zawsze można porównać z badaniami na żywym organizmie ludzkim. Ze względu inne właściwości tkanek zwierząt i ludzi, mimo ekspozycji w silniejszych polach, badania te nie zawsze dają poprawne wyniki. Jednak najbardziej wiarygodne wyniki można otrzymać w doświadczeniach laboratoryjnych na ochotnikach wraz z badaniami epidemiologicznymi.
Do najczęstszych efektów biologicznych negatywnego oddziaływania pola elektromagnetycznego o małym natężeniu możemy zaliczyć m.in. zaburzenia w transporcie jonów sodu i potasu przez błony komórkowe oraz powiązane z nimi zmiany aktywności enzymów syntezy białek i kwasów nukleinowych, a także zwiększony wypływ jonów wapnia z komórek tkanek. Prawdopodobne są też inne efekty, takie jak: zmiany czynnościowe komórek immunokompetentnych i nerwowych – wzrost zawartości kwasów nukleinowych [Źródło]. Niektóre ośrodki badawcze twierdzą, mimo braku dowodów, iż pole elektromagnetyczne może doprowadzić w skrajnych przypadkach do osobliwych reakcji stresowych powodując problemy z płodnością, wcześniejszą utratę ciąży, czy osłabienie odporności organizmu. W przypadku pól mikrofalowych jedynymi potwierdzonymi zmianami są zmiany czynnościowe i fizjologiczne o charakterze adaptacyjno-kompensacyjnym, w tym dotyczące zapisów fal mózgowych (EEG) i pracy serca (EKG), wahania ciśnienia tętniczego krwi, czy przejściowe wydłużenie czasu reakcji. Nie potwierdzono dotychczas wpływu pola elektromagnetycznego na choroby nowotworowe, mimo zauważonych pojedynczych przypadków przemawiających za zwiększoną zachorowalnością czy pojawiających się innych specyficznych chorób. Badania nad biologicznymi efektami nietermicznymi oddziaływania pól elektromagnetycznych są wyjątkowo trudne, ze względu na odmienną wrażliwość organizmu człowieka zależą od jego wieku, budowy oraz wydolności mechanizmów fizjologicznych [Źródło].
Badania Krause i wsp. 2000 wykazały wpływ pola elektromagnetycznego na funkcje bioelektryczną mózgu (wpływ na EEG) podczas wykonywania skomplikowanych prac, w porównaniu do doświadczeń przeprowadzanych w spoczynku. Często przeprowadzane są także badania słuchowych potencjałów wywołanych – aktywności ośrodkowego układu nerwowego i jego reakcji na bodźce słuchowe. Najczęściej badania te dawały wyniki negatywne w przypadku użytkowania terminali ruchomych.
W wielu źródłach specjalistycznych spotkać można tzw. zjawisko nadwrażliwości na działanie pól elektromagnetycznych. Szacuje się, że występuje ono u około 1-3 % ludzi. Nadwrażliwość objawia się pewnymi osobliwymi zjawiskami, takimi jak: bóle głowy, dyskomfort fizyczny i psychiczny, zawroty głowy, problemy z koncentracją i snem oraz zjawiska nerwicowe czy objawy dermatologiczne. Przeprowadzone w Szwajcarii, Danii, Japonii i Wielkiej Brytanii w roku 2006 badania na 33 nadwrażliwych ochotnikach i 84 niewrażliwych nie potwierdziły pogorszenia samopoczucia pod wpływem różnych pól elektromagnetycznych o natężeniu elektrycznym 0 V/m, 1 V/m (0,003 W/m2), 10 V/m (0,27 W/m2) – SAR 4,5 mW/m2. Także w innych badaniach (Wilen i wsp. 2006) nie zaobserwowano wpływu pola elektromagnetycznego o częstotliwości 900 MHz na którekolwiek parametry fizjologiczne ciała. Mimo to u osób stwierdzono zmienność rytmu serca, niezależnie od poziomu ekspozycji – rzeczywistej lub pozorowanej, co mogło być wywołane czynnikiem psychologicznym. Potwierdziły to m.in. badania Rubin i wsp. 2006, w których zauważano, iż liczba osób zgłaszających problemy zdrowotne po 50-cio minutowej ekspozycji polem elektromagnetycznym (SAR = 1,4 W/kg) jest dużo większe u osób bardziej wrażliwych. Przeprowadzone doświadczenia nie pozwalają jednak na wysunięcie ostatecznych wniosków odnośnie wpływu pola elektromagnetycznego na funkcjonowanie mózgu i innych organów człowieka w trakcie trwania ekspozycji.
Badania dotyczące działania genotoksycznego pól elektromagnetycznych przeprowadzane są już od końca ubiegłego wieku. W wyniku różnych doświadczeń aż do teraz nie udało się sformułować jednoznacznych wniosków, gdyż spora część badań dała bardzo rozbieżne wyniki. Praktycznie wszyscy specjaliści potwierdzają, iż pole elektromagnetyczne ma zbyt małą energię, by umożliwić bezpośrednie uszkodzenie nici DNA. Pole elektromagnetyczne może jednak wpłynąć pośrednio na DNA, zwiększając liczbę wolnych rodników – atomów zawierających niesparowany elektron, powodując zniszczenia we wnętrzu komórek. Zaobserwowane zostało zjawisko peroksydacji lipidów – utleniania wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (Moustafa i wsp. 2001, Stopczyk i wsp. 2002, Zmyślony i wsp. 2004), mimo, że inne badania (Lantow i wsp. 2006a, Lantow i wsp. 2006b, Simko i wsp. 2006) nie potwierdziły zjawiska wzrostu liczby reaktywnych form tlenu (RTF) [43].
Program badań REFLEX związanych z działaniem genotoksycznym pól elektromagnetycznych, w którym brało udział 12 grup z 7 krajów Europy, cieszy się bardzo dużym zainteresowaniem. W wyniku tych badań otrzymano rozbieżne wnioski. Efekty badań niektórych grup zamieszczono w tabeli 3.15.
Nazwa grupy [rok] | Czas ekspozycji [h] | SAR [W/kg] | Częstotliwość [MHz] | Wnioski |
Diem i wsp. [2005], Nicolova i wsp. [2005] |
4 – 24 | 1,2 lub 2 | 1800 | zerwania nici DNA, wzrost liczby mikrojąder oraz aberracji chromosomalnych |
Chang i wsp [2005]; Komatsubara i wsp. [2005]; Sakuma i wsp. [2006]; Scarfi i wsp. [2006]; Stronati i wsp. 2006 |
2 – 48 | 0,08 – 100 | 834 – 2450 | brak efektów działania pola elektromagnetycznego |
Gorlitz i wsp. [2005] | 1 lub 6 tygodni przez 6 godzin | 0,33 – 4 | 902 i 1747 | brak efektów (badanie powstawania mikrojąder w erytrocytach, keratynocytach i limfocytach myszy) |
Verschaeve i wsp.[2006] | 2 lata | 0,3 – 0,9 | 900 | brak zwiększenia liczby uszkodzeń DNA i mikrojąder w komórkach krwi, wątroby i mózgu, brak wzmocnienia działania genotoksycznego kancerogenu |
Stronati i wsp. [2006] | 24 godziny | 1 lub 2 | 935 | brak wzmocnienia działania genotoksycznego kancerogenu |
W ostatnich latach duże zainteresowanie wzbudziły także badania nad wpływem pola elektromagnetycznego na apoptozę, czyli śmierci komórek, w tym także komórek nowotworowych. Badania Cargalia i wsp. 2005 w niemodulowanym polu elektromagnetycznym o częstotliwości 900 MHz potwierdziło przypadki lepszego przeżycia nowotworu złośliwego umiejscowionego w węzłach chłonnych i śledzionie – limfoblastomy. Natomiast inne badania nie potwierdziły tego przypadku – Capri i wsp. 2004, Lantow i wsp. 2006c, Hook i wsp. 2004.
Przeprowadzane zostały także doświadczenia nad wpływem pola elektromagnetycznego na poziom białek szoku cieplnego, odpowiedzialnych m.in. za naprawianie uszkodzeń kompleksów białkowych czy degradacji już zdenaturowanych. Wzrost liczby białek szoku cieplnego stwierdzono w badaniach Kwee i wsp. 2001, de Pomerai i wsp. 2000, Nicolowa i wsp. 2005 dla pól elektromagnetycznych o wartości SAR powyżej 1,5 W/kg. Jednak w wielu innych badaniach tych efektów nie zaobserwowano.
Wpływ pola elektromagnetycznego na działanie układu nerwowego także nie został ostatecznie udowodniony. Przeprowadzone badania dały rozbieżne wyniki – Neubauer i wsp. 1990, Salford i wsp. 1994, Persson i wsp. 1997 stwierdzili wpływ pola elektromagnetycznego przy bardzo słabym polu – rzędu mW/kg, zaś doświadczenia Tsurita i wsp. 2000, Franke i wsp. 2005dowodziły brak oddziaływania przy polu znaczenie silniejszym – SAR na poziomie około 2 W/kg.
W ostatnich latach największe zainteresowanie budzą badania dotyczące ryzyka pojawienia się nowotworów u użytkowników terminali komórkowych. W ramach największego dotąd programu badań – INTERPHONE, organizowanego pod egidą Międzynarodowej Agencji Badań na Rakiem – AIRC (ang. The International Agency for Research on Cancer) dotyczącego ryzyka pojawiania się nowotworów centralnego układu nerwowego – glejaka i złośliwego nowotworu skóry, błon śluzowych lub błony naczyniowej gałki ocznej – czerniaka uzyskano już pierwsze wyniki (tabela 3.16).
Nazwa grupy [rok] | Ryzyko związane z zachorowaniem na czerniaka przy regularnym okresie użytkowania poniżej 10 lat | Ryzyko związane z zachorowaniem na czerniaka przy regularnym okresie użytkowania powyżej 10 lat | Ryzyko związane z zachorowaniem na glejaka przy regularnym okresie użytkowania poniżej 10 lat | Ryzyko związane z zachorowaniem na glejaka przy regularnym okresie użytkowania powyżej 10 lat |
Lönn i wsp. [2005], | brak | brak | brak | brak |
Christensen i wsp. [2005], | brak | brak | brak | brak |
Hepworth i wsp. [2006], | brak | brak | brak | brak |
Schüz i wsp. [2006a] | brak | brak | brak | wzrost |
W badaniach Hardell i wsp. 2006a, Hardell i wsp. 2006b (spoza programu INTERPHONE) zaobserwowano możliwość pojawienia się guza mózgu nowotworu ośrodkowego układu nerwowego – oponiaka u osób użytkujących regularnie terminal ruchomy powyżej 10 lat. Na ostateczne wnioski dotyczące wpływu pola elektromagnetycznego na zwiększone prawdopodobieństwo pojawienia się nowotworów u użytkowników telefonów komórkowych musimy jednak poczekać do opublikowania wyników pozostałych grup badawczych działających w ramach programu INTERPHONE. Duże zainteresowanie w tym programie budzą także badania nad prawdopodobieństwem pojawienia się nerwiaka nerwu słuchowego. Tylko w badaniach Lönn i wsp. 2004 oraz Christensen i wsp. 2004 zaobserwowano wzrost prawdopodobieństwa pojawienia się tego nerwiaka u osób regularnie użytkujących terminal ruchomy powyżej 10 lat.
Ze względu na instalację stacji bazowych z dala od miejsc dostępnych dla ludności, mimo większej mocy, narażenia powodowane przez emitowanie przez nie pola elektromagnetyczne są znacznie mniejsze. Stacja bazowa pracująca na częstotliwości 900 MHz, o wartości natężenia pola elektrycznego w miejscu pomiaru wynoszącej 0,1 V/m odpowiada średniej absorpcyjności na całe ciało o wartości 10-7 W/kg, czyli znacznie mniej niż w przypadku korzystania z telefonów komórkowych. Dla porównania, w życiu codziennym otoczeni jesteśmy o wiele silniejszymi polami elektromagnetycznymi pochodzącymi od innych źródeł niż stacje bazowe telefonii komórkowej (tab. 3.17 i 3.18). Pełne porównanie mocy między stacjami bazowymi, a terminalami ruchomymi oraz innymi urządzeniami emitującymi pola elektromagnetyczne zamieszczono w tabeli 3.19.
Niewłaściwe jest porównywanie wpływu stacji bazowych z terminalami ruchomymi ze względu na inny rodzaj ekspozycji i wartości pola elektromagnetycznego. Przeprowadzone badania nie wykazały wzrostu prawdopodobieństwa zwiększenia się liczby zachorowań na białaczkę czy pojawiania się nowotworów u osób przebywających w bliskiej odległości od stacji bazowych. Znane są pojedyncze przypadki mówiące o negatywnym wpływie pola elektromagnetycznego, np. badania wokół wieży radiowo-telewizyjnych m.in. w Wielkiej Brytanii w Sutton Coldfield, przeprowadzone przez Dolk i wsp. 1997a, którzy zaobserwowali wzrost ryzyka zachorowania na białaczkę u osób dorosłych w promieniu do 2 kilometrów. W wyniku badań przeprowadzonych przez Hocking i wsp. 1996 oraz Hocking i Gordon 2003 stwierdzono istnienie zależności pomiędzy odległością od stacji radiowo-telewizyjnych, a liczbą dziecięcych białaczek. Stacje bazowe telefonii komórkowej emitują jednak pole elektromagnetyczne o mocach kilka rzędów mniejszych niż stacje radiowo-telewizyjne, dlatego więc bardzo trudno jest wyciągać wnioski dotyczące szkodliwości stacji bazowych na podstawie doświadczeń prowadzonych wokół urządzeń emitujących sygnał analogowy o dużej mocy.
W wielu krajach Europy – we Francji, Hiszpanii czy Austrii przeprowadzane były badania epidemiologiczne mieszkańców znajdujących się w bliskiej odległości od stacji bazowych. Większość badań nie dała jednoznacznych wyników, ze względu na występowanie dodatkowych ekspozycji związanych z innymi urządzeniami emitującymi pole elektromagnetyczne, w tym linii wysokiego napięcia, transformatorów, czy wykorzystywanych przez niektóre osoby terminali ruchomych przez czas dłuższy niż 20 minut dziennie. Wyciąganie wniosków na podstawie badań ankietowych tych osób jest bardzo utrudnione. Zaobserwowano jednak relację pomiędzy dozą pola a niektórymi tendencjami, takimi jak np: zaburzenia snu, problem z koncentracją, uczucie dyskomfortu, zawroty głowy. Badania przeprowadzone w Austrii wokół 10 stacji bazowych telefonii komórkowej, w tym w Wiedniu (tereny zamieszkałe) oraz Karyntii (tereny rolnicze) wykazały pojedyncze przypadki takich objawów jak: zimne ręce i stopy, bóle głowy, czy problemy z koncentracją. Badania te jednak zostały skrytykowane ze względu na nieuwzględnienie w nich czynników socjodemograficznych [43].
Źródło pola elektromagnetycznego | Natężenie pola elektrycznego [kV/m] | Natężenie pola magnetycznego [A/m] |
Pod liniami najwyższych napięć (220 – 400 kV) | 1-10 | 0,8-40 |
Pod liniami najwyższych napięć (400 kV) w odległości 150 m | poniżej 0,5 | poniżej 4 |
Pod liniami wysokiego napięcia (110 kV) | 0,5-4 | poniżej 16 |
Pod liniami średniego napięcia | poniżej 0,3 | 0,8-16 |
Na zewnątrz stacji wysokiego napięcia | 0,1-0,3 | poniżej 0,2 |
Pralka automatyczna (w odległości 30 cm) | 0,13 | 0,2 |
Żelazko (w odległości 10 cm) | 0,12 | 0,3 |
Monitor komputerowy (w odległości 30 cm) | 0,2 | 0,1 |
Odkurzacz (w odległości 5 cm) | 0,13 | 5 |
Maszynka do golenia (w odległości 3 cm) | 0,7 | 12-1200 |
Suszarka do włosów (w odległości 10 cm) | 0,8 | 4 |
Stacja bazowa telefonii komórkowej | poniżej 0,007* | poniżej 0,014* |
Źródło | Częstotliwość | Odległość | Ekspozycja | Uwagi |
kuchenka mikrofalowa | 2,45 GHz | 0,3 m | <5 W/m | przy odległości 5 cm 50 W/m |
0,3 m | <2 W/m | |||
1 m | <1 W/m | |||
radar drogowy | 9 - 35 GHZ | 3 m | <250 mW/m | moc 0,5 - 100 mW |
10 m | <10 m W/m | |||
syst. bezpiecz. | 0,9 - 10 GHz | <2 m W/m | w obrębie systemu | |
radiotelefony CB | 27 MHz | 5 cm 12 cm |
1000 V/m 200 V/m |
moc kilka watów |
telefony komórkowe | 450 - 466/ 890 - 960 MHz |
2 cm - 2 m | <10 W/kg | moc do 20 W |
nadajniki FM i TV (VHF) | 87,5 - 108 MHz 47 - 86 MHz 174 - 230 MHz |
1,5 km | <50 mW/m | moc do 100 kW |
1,5 km | <20 mW/m | moc 100 - 300 kW | ||
nadajniki TV (UHF) | 470 - 890 MHz | 1,5 km | <5 mW/m | do 5 MW |
nadajniki KF | 3,95 - 26,1 MHz | 220 m | 2 W/m | 750 kW |
50 m | 40 W/m | |||
nadajniki AM | 130 - 285 kHz | 300 m | 90 V/m | 1,8 MW |
415 - 1606 MHz | 50 m | 450 V/m | ||
ekspozycja w miastach przez nadajniki RTV | 1 - 1000 MHz | >200 mW/m | % ludności USA 0,02% |
|
>10 mW/m | % ludności USA 1% |
|||
>0,05 mW/m | % ludności USA 50% |
|||
>0,02 mW/m | % ludności USA 90% |
|||
stacje radarowe | 1 - 10 GHz | 0,1 - 1 km | 0,1 - 10 W/m | moc średnia |
Anteny emitujące mikrofale do środowiska | |||||
Źródło emisji | Moc [W] | Gęstość strumienia energii (W/m2) na ziemi | |||
100 m od anteny | 1000 m od anteny | ||||
Radiostacja AM | 600 000 | 5 – 10 | 0,1 | ||
Radiostacja FM | 3 000 | 0,005 (5 mW/m2) | 0,0001 (0,1 mW/m2) | ||
Stacja bazowa NMT analogowa | 50 | 0,0005 (500 μW/m2) | 0,000015 (15 μW/m2) | ||
Stacja bazowa GSM 900/klasa 4 | 40 | 0,0003 (300 μW/m2) | 0,00001 (10 μW/m2) | ||
Stacja bazowa DCS 1800/klasa 4 | 2.5 | 0,000025 (25 μW/m2) | 0,000001 (1 μW/m2) | ||
Anteny telefonów komórkowych | |||||
System telefonii komórkowej | Moc emisji telefonu [W] | Gęstość strumienia energii (W/m2) w odległości od anteny |
|||
5 cm | 20 cm | 50 cm | 100 cm | ||
NMT analogowy 450 MHz | 1,5 | 1,1 – 2,4 | 0,2 – 1,2 | 0,06 – 0,2 | < 0,02 |
2,0 | 1,4 – 3,6 | 0,3 – 1,4 | 0,1 – 0,6 | 0,01 – 0,06 | |
3,0 | 2,3 – 3,2 | 0,5 – 1,8 | 0,08 – 0,5 | 0,03 – 0,1 | |
GSM 900 MHz cyfrowy | 0,3 | 0,4 – 0,8 | 0,04 – 0,2 | 0,01 – 0,12 | < 0,01 |
0,5 | 0,4 – 1,2 | 0,1 – 0,3 | 0,03 – 0,09 | < 0,01 | |
1,0 | 0,5 – 1,4 | 0,07 – 0,3 | 0,04 – 0,12 | < 0,02 | |
1,5 | 0,6 – 1,6 | 0,1 – 0,4 | 0,05 – 0,13 | < 0,02 |
Dotychczasowe wyniki badań wpływu pola elektromagnetycznego na ludzi nie dają jednoznacznej odpowiedzi co do jego szkodliwości. Brak oddziaływania zaobserwowano w większości doświadczeń, choć część z nich potwierdziła związek między polem elektromagnetycznym, a działaniem komórek żywych. Interpretacje otrzymywanych wyników są często bardzo rozbieżne i na ich podstawie do tej pory nie można jeszcze wysunąć jednoznacznych wniosków dotyczących relacji między efektami biologicznymi a intensywnością promieniowania. Otrzymywane w ramach różnych badań i programów wyniki są najczęściej przypadkowe i ograniczone do wyjątkowych warunków ekspozycji. Badania nad oddziaływaniem pola elektromagnetycznego wciąż trwają, jedynym sposobem na zapobieganie jego ewentualnych negatywnych skutków, udowodnionych w przyszłość jest wprowadzenie m.in. maksymalnych dopuszczalnych wartości natężeń pola w miejscach dostępnych dla ludności. W Polsce wartości te są dużo bardziej rygorystyczne od tych w większości krajów Unii Europejskiej, dlatego z całą pewnością polski system ochrony ludności przed polami elektromagnetycznymi można ocenić bardzo wysoko.